Το μήνυμα για την παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού για το 2018 είναι θηλασμός: θεμέλιο ζωής
Ο μητρικός θηλασμός συμβάλει στην πρόληψη της κακής διατροφής σε όλες της τις μορφές με θετικές επιδράσεις μακροπρόθεσμα σε παιδιά και μητέρες. Ο μητρικός θηλασμός βοηθά στην επισιτιστική ασφάλεια σε κάθε περίοδο κρίσης. Η προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού είναι σημαντική για την υγεία του πλανήτη και του κόσμου. Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί το θεμέλιο για την εξέλιξη της κάθε χώρας και το καλύτερο ισοδύναμο για την εξάλειψη της φτώχιας.
Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί μια διεθνή πρακτική, που ανεβάζει το βιοτικό επίπεδο, προσφέροντας στον κάθε άνθρωπο ένα δίκαιο ξεκίνημα στη ζωή. Βελτιώνει την υγεία, προάγει την ευημερία και την επιβίωση των γυναικών και των παιδιών σε όλο τον κόσμο.
Στόχοι της Παγκόσμιας Εβδομάδας Μητρικού θηλασμού 2018 είναι:
- Η πληροφόρηση του κόσμου για τη συσχέτιση που υφίσταται ανάμεσα στον μητρικό θηλασμό και την υγιεινή διατροφή, την επισιτιστική ασφάλεια και τη μείωση της φτώχιας.
- Η εγκαθίδρυση του μητρικού θηλασμού ως το θεμέλιο της ζωής.
- Η δέσμευση με τον κάθε ένα ξεχωριστά για την προώθηση του μητρικού θηλασμού ως μέρος της υγιούς διατροφής, της επισιτιστικής ασφάλειας και της μείωσης της φτώχιας.
- Η ανάληψη δράσεων για την προώθηση του μητρικού θηλασμού σαν μέρος της υγιούς διατροφής, της επισιτιστικής ασφάλειας και της μείωσης της φτώχιας.
Ένας βιώσιμος και πλέον ίσος κόσμος ξεκινά με προσπάθειες να λήξει η φτώχια, να προστατευτεί ο πλανήτης και να διασφαλιστεί η ευημερία για όλους. Η κακή διατροφή, η επισιτιστική ανασφάλεια και η φτώχια επηρεάζουν εκατομμύρια κόσμου και εμποδίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο μητρικός θηλασμός είναι μια διεθνής πρακτική που δίνει σε όλους ένα δίκαιο ξεκίνημα στη ζωή και θέτει τα θεμέλια για υγιή επιβίωση των παιδιών και των γυναικών.
Το μητρικό γάλα είναι τέλεια σχεδιασμένο για τις διατροφικές και ανοσολογικές ανάγκες του κάθε παιδιού. Ο μητρικός θηλασμός είναι ο φυσικός και βέλτιστος τρόπος να σιτιστούν τα παιδιά και προάγει το δεσμό μητέρας παιδιού, ασχέτως της γενικής κατάστασης τους. Παρότι τα διεθνή ποσοστά του είναι υψηλά στην έναρξη, μόνο το 40% των παιδιών σε ηλικία κάτω των 6 μηνών θηλάζουν αποκλειστικά και μόλις το 45% αυτών θηλάζουν για πάνω από 24 μήνες.
Επιπροσθέτως, υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις ανά περιοχή και χώρα. Η αύξηση των ποσοστών μητρικού θηλασμού θα μπορούσε να προλάβει περισσότερους από 823.000 παιδικούς και 20.000 μητρικούς θανάτους κάθε χρόνο.
Η απουσία μητρικού θηλασμού σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα ευφυΐας και καταλήγει σε οικονομικές απώλειες της τάξεως των 302 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Υπάρχουν πολλά εμπόδια στο να δημιουργηθεί ένα ικανό και υποστηρικτικό περιβάλλον για τις γυναίκες προκειμένου να θηλάσουν. Περιλαμβάνουν έλλειψη ικανοποιητικών υπηρεσιών υγείας, οικογενειακών και κοινωνικών υποστηρικτικών συστημάτων, εργασιακών συνθηκών και πολιτικών. Η δε προώθηση των εμπορικών υποκατάστατων του μητρικού γάλακτος επιδεινώνει την κατάσταση. Χρειάζεται εστιασμένη δράση για να επιτευχθεί ο παγκόσμιος στόχος που περιλαμβάνει τουλάχιστον 50% αποκλειστικό μητρικό θηλασμό μέχρι το 2025.
Τη στιγμή που έχει ήδη σημειωθεί σημαντική πρόοδος, υπάρχει ακόμα πολύ δουλειά να γίνει για να κλείσουν τα κενά που έχουν δημιουργηθεί στις πολιτικές και την εφαρμογή τους. Μαζί μπορούμε να διαδηλώσουμε για το μητρικό θηλασμό σαν ένα σημαντικό μέρος της εξασφάλισης υγιούς διατροφής, διατροφικής ασφάλειας και μείωσης της φτώχιας.
Η παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού εστιάζει σε:
- Πρόληψη του υποσιτισμού σε όλες του τις μορφές.
Η κακή διατροφή εστιάζεται τόσο στον υποσιτισμό όσο και στην παχυσαρκία και συσχετίζεται με νοσήματα. Αυτή η διττή διάσταση της κακής διατροφής έχει μεγάλες επιπλοκές και βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
- Διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας ακόμα και σε περιόδους κρίσης.
Η επισιτιστική ασφάλεια σημαίνει πρόσβαση για όλους τους ανθρώπους και σε όλες τις εποχές. Επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα του φαγητού, τις οικονομικές δυνατότητες και τις διαφορετικές κρίσεις, πχ. πείνα, φυσικές καταστροφές, πολιτικές και περιβαλλοντικές κρίσεις.
- Σπάσιμο του κύκλου της φτώχιας
Η φτώχια σχετίζεται με διάφορους παράγοντες συμπεριλαμβανομένης της πείνας και της κακής διατροφής. Η πείνα οδηγεί τις φτωχές οικογένειες σε συνθήκες κατάρρευσης και εμποδίζει από το να σπάσει ο κύκλος της φτώχιας.
Ο μητρικός θηλασμός συμβάλει στην πρόληψη της κακής διατροφής σε όλες τις μορφές, διασφαλίζει την διατροφική ασφάλεια για τα νεογνά και τα νέα παιδιά και έτσι βοηθάει στο να βγουν οι άνθρωποι και τα έθνη από την πείνα και τον κύκλο της φτώχιας. Αποτελεί λοιπόν θεμέλιο ζωής. Η προστασία, η προαγωγή και η υποστήριξη του μητρικού θηλασμού είναι σημαντική σε έναν κόσμο πλέον βιώσιμο.
Οι μακροπρόθεσμες θετικές επιδράσεις στην υγεία από τον βέλτιστο μητρικό θηλασμό.
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο μητρικός θηλασμός επιδρά:
- Μητέρες: μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου ωοθηκών και μαστού και μειώνει τον κίνδυνο υπέρτασης
- Παιδιά: προλαμβάνει λοιμώξεις, μειώνει την επίπτωση και τη σοβαρότητα της διάρροιας, σχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά αναπνευστικών λοιμώξεων και οξείας μέσης ωτίτιδας, πρόληψη των φθορών των δοντιών και των δυσπλασιών, και αύξηση της ευφυΐας
Ο βέλτιστος μητρικός θηλασμός είναι ζωτικής σημασίας για μακροπρόθεσμη καλή κατάσταση υγείας και ευημερίας για γυναίκες και παιδιά.
Ο ΠΟΥ και η UNICEF συστήνουν:
- Έγκαιρη έναρξη του μητρικού θηλασμού μέσα στην πρώτη ώρα ζωής
- Αποκλειστικό μητρικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες ζωής
- Συνεχιζόμενος μητρικός θηλασμός μέχρι τα 2 χρόνια ζωής ή και παραπάνω με την εισαγωγή συμπληρωματικών στερεών τροφών.
Οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις στο κόστος από την απουσία του μητρικού θηλασμού επηρεάζουν την κοινωνία με διάφορους τρόπους:
- Τα νεογνά που δε θηλάζουν έχουν χαμηλότερο δείκτη αντίληψης, μειώνονται οι ευκαιρίες να επιτευχθεί καλύτερη εκπαίδευση και ακολούθως να υπάρχει καλύτερη προοπτική για τη ζωή.
- Τα χαμηλά ποσοστά του μητρικού θηλασμού συμβάλλουν στην αύξηση τωνασθενειών, για αυτό και προκαλούν και υψηλότερα κόστη στην υγεία για κόστη θεραπείας.
- Η παραγωγή, αποθήκευση, διανομή και προετοιμασία του νεογνικού αγελαδινού γάλακτος (formula) συμβάλει στην περιβαλλοντική ζημιά.
Εδώ και πολλά χρόνια έχει αναγνωριστεί ότι η κακή διατροφή με τον υποσιτισμό είναι κοινά φαινόμενα στις χώρες που έχουν χαμηλό εισοδηματικό επίπεδο. Επιπροσθέτως, η αυξημένη πρόσληψη βάρους και οι μη μεταδοτικές ασθένειες που προκύπτουν, συμβάλλουν στην επιβάρυνση των ασθενειών σε χαμηλά εισοδήματα σε σύγκριση με τις χώρες υψηλού εισοδήματος.
Η έλλειψη μητρικού θηλασμού μπορεί να συσχετίζεται τόσο με την αυξημένη πρόσληψη βάρους όσο και με τον υποσιτισμό. Αυτή η διττή επιπλοκή έχει τις μέγιστες επιδράσεις στο μακροπρόθεσμο και βραχυπρόθεσμο επίπεδο υγείας.
Η παιδική κακή διατροφή, ειδικά η απώλεια βάρους, συχνά προέρχεται από την τεχνητή σίτιση σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα. Οι απώλειες μπορεί να προληφθούν άμεσα, για παράδειγμα με την πρόληψη των σοβαρών διαρροιών. Εκτός από το μητρικό θηλασμό, πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την βέλτιστη ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων της εισαγωγής, της διάθεσης και της συχνότητας της συμπληρωματικής διατροφής.
Ο κίνδυνος άλλων μορφών κακής διατροφής, μεγάλης πρόσληψης βάρους και παχυσαρκίας, αυξάνει όσο περισσότερο ένα παιδί σιτίζεται με τεχνητή διατροφή, και αυτό προκύπτει όλο και πιο συχνά σε όλες τις περιπτώσεις.
Ο βέλτιστος μητρικός θηλασμός βοηθάει την πρόληψη της κακής διατροφής σε όλες τις μορφές με θετικές μακροπρόθεσμες επιδράσεις τόσο σε παιδιά όσο και σε γυναίκες. Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός επίσης βοηθάει τις μητέρες να επιστρέψουν σε ένα υγιές προ εγκυμοσύνης βάρος και πιθανά μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη.
Τα Ηνωμένα Έθνη καθορίζουν ως επισιτιστική ασφάλεια την πλήρη και σε όλες τις περιπτώσεις, ύπαρξη σωματικής, κοινωνικής και οικονομικής πρόσβασης σε ικανοποιητικά, ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα σε όλους τους ανθρώπους, προκειμένου να καλύπτονται όλες οι διατροφικές ανάγκες για μια παραγωγική και υγιή ζωή. Οι πρώτες 1000 ημέρες ζωής είναι σημαντικές καθώς σε αυτές χτίζεται η ανθρώπινη ανάπτυξη.
Ο μητρικός θηλασμός παρέχει επισιτιστική ασφάλεια στα παιδιά από την απαρχή της ζωής και συμβάλει στην επισιτιστική ασφάλεια για όλη την οικογένεια. Οι πολιτικές, που προστατεύουν, προάγουν και υποστηρίζουν τη βέλτιστη σίτιση του παιδιού και του νεογνού θα πρέπει να περιλαμβάνουν επισιτιστική ασφάλεια για όλες τις έγκυες και τις θηλάζουσες.
Ο μητρικός θηλασμός είναι ένα παράδειγμα ουσιαστικής σύνδεσης ανάμεσα στην ανθρώπινη υγεία και το φυσικό οικοσύστημα. Το μητρικό γάλα είναι ένα φυσικό, ανανεώσιμο τρόφιμο, που είναι περιβαλλοντικά ασφαλές και φιλικό με το περιβάλλον αφού παράγεται και διανέμεται στον καταναλωτή χωρίς μόλυνση, πακετάρισμα ή παραγωγή αποβλήτων. Η τεχνητή διατροφή, αντίθετα, αποτελεί ένα μείζονα παράγοντα περιβαλλοντικής μόλυνσης που συμβάλει στην καταστροφή των φυσικών πόρων, και στην κλιματική αλλαγή με πάρα πολλούς τρόπους.
Η καθημερινή παραγωγή αγελαδινού γάλακτος, η επεξεργασία και το πακετάρισμα, η διανομή και η προετοιμασία νεογνικής formula απαιτεί την κατανάλωση καυσίμων και μεγάλες ποσότητες νερού. Γι’ αυτό, η τεχνητή διατροφή συμβάλει στην αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και την κατανάλωση των αποθεμάτων του νερού που επιβαρύνουν την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε φυσικές καταστροφές και σε ανθρωπιστική κρίση. Μη αξιόπιστες προμήθειες σκόνης γάλακτος και αναξιόπιστες συνθήκες υγιεινής καταδεικνύουν το μητρικό θηλασμό σαν την ασφαλέστερη επιλογή.
Ο μητρικός θηλασμός είναι μια έξυπνη κλιματική απόφαση που συμβάλλει στην επισιτιστική ασφάλεια ακόμα και σε περιόδους κρίσης. Η προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού είναι σημαντική για τον πλανήτη και τους ανθρώπους.
Ένας βιώσιμος κόσμος ξεκινά με τη λήξη της φτώχιας σε όλες τις μορφές παντού. Δεν είναι κάθε φτωχός πεινασμένος, αλλά σχεδόν όλοι οι πεινασμένοι είναι φτωχοί. Εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με την πείνα και την κακή διατροφή γιατί απλά δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να αγοράσουν αρκετά τρόφιμα ή αγροτικά προϊόντα που απαιτούνται για να παράγουν τα δικά τους τρόφιμα.
Η πείνα και η φτώχια μαζί συνεργούν σε ένα κύκλο που εμποδίζει τους ανθρώπους να επιτύχουν μια πλήρη ευημερία. Ο μητρικός θηλασμός είναι μια διεθνής πρακτική που ανεβάζει το βιοτικό επίπεδο για να ξεκινήσει κάθε παιδί δίκαια τη ζωή του. Δίνει τη δυνατότητα σε εκατομμύρια νέων παιδιών να επιβιώσουν και να τραφούν, βάζοντας τα σε ένα μονοπάτι προς ένα καλύτερο και υγιές μέλλον.
Το μητρικό γάλα είναι το πλέον θρεπτικό και ανοσολογικά σταθερό τρόφιμο για νεογνά και νήπια, ένα τρόφιμο που προάγει την πλήρη ανάπτυξη του εγκεφάλου, όσο κανένα άλλο. Ο μητρικός θηλασμός ενδυναμώνει την διανοητική εξέλιξη, τη γνωστική εξέλιξη και το δείκτη αντίληψης στα παιδιά, ενώ βελτιώνει και την μαθησιακή ικανότητα, τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό και την καλύτερη βιοτική εξέλιξη.
Οι απώλειες αυτού του κρίσιμου σταδίου της εξέλιξης του εγκεφάλου κατά την παιδική ηλικία μπορεί να καταλήξουν σε γνωστικά ελλείμματα και σε οικονομικές απώλειες. Ο μητρικός θηλασμός βελτιώνει την υγεία και ευημερία των γυναικών και των παιδιών και είναι το θεμέλιο για την ανάπτυξη κάθε χώρας και για το μέλλον. Είναι το καλύτερο ισοδύναμο, που μπορεί να σπάσει τον κύκλο της φτώχιας.
Παγκοσμίως υπάρχουν 155 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών με μη φυσιολογικό βάρος σώματος, 52 εκατομμύρια με απώλεια βάρους και 41 εκατομμύρια υπέρβαρα. Εκτιμάται ότι ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο πρόσληψης βάρους και παχυσαρκίας σχεδόν κατά 10% σε σύγκριση με το αγελαδινό γάλα (formula). Σε χαμηλού και μέτριου εισοδήματος χώρες, τα νεογνά 0-5 μηνών που θηλάζουν έχουν 14 φορές μικρότερο κίνδυνο θανάτου σε σχέση με όσα δε θηλάζουν.
Περισσότεροι από 1,9 δισεκατομμύρια ενήλικες (άνω των 18) είναι υπέρβαροι. Από αυτούς τα 650 εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι. Παγκοσμίως, 815 εκατομμύρια άνθρωποι είναι χρόνια διατροφικά ανασφαλείς και κακoσιτιζόμενοι και η μεγαλύτερη πλειονότητα (489 εκατομμύρια) ζούνε σε χώρες που επηρεάζονται από διαμάχες.
Η παγκόσμια αγορά πώλησης αγελαδινού γάλακτος (formula) προβλέπεται ότι θα φτάσει στις πωλήσεις σχεδόν τα 70,6 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2019. Περισσότερα από 4000 λίτρα νερού χρειάζονται για να παραχθεί μόλις 1 κιλό νεογνικής σκόνης αγελαδινού γάλακτος (formula). Η ποσότητα και η ποιότητα της παραγωγής του μητρικού γάλακτος δεν επηρεάζεται από τη διατροφική κατάσταση της μητέρας, εκτός εάν είναι εξαιρετικά υποσιτιζόμενη και κακοθρεμμένη (μόλις το 1% των γυναικών είναι εξαιρετικά κακοθρεμμένες).
Παγκοσμίως, υπάρχουν περίπου 60 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες, πολλοί από τους οποίους είναι νέα παιδιά και γυναίκες με κίνδυνο κακής διατροφής, που μπορούν να ωφεληθούν από το μητρικό θηλασμό. 1 στους 5 ανθρώπους σε αναπτυσσόμενες περιοχές εξακολουθούν να ζούνε με λιγότερο από 1,9 δολάρια την ημέρα. Ο μητρικός θηλασμός είναι μια από τις καλύτερες επενδύσεις για την παγκόσμια υγεία. Κάθε 1 δολάριο που επενδύεται στο μητρικό θηλασμό, προκαλεί 35 δολάρια χρηματική επιστροφή. Η έλλειψη μητρικού θηλασμού συσχετίζεται με οικονομικές απώλειες των 302 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως ή 0,49% απώλεια του εθνικού εισοδήματος.
Πηγή: World Alliance for Breastfeeding Action – WABA
Επιμέλεια μετάφρασης στα ελληνικά: ΠΓΝ-Μαιευτήριο Έλενα Βενιζέλου
Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στους ακόλουθους ιστότοπους:
www.fainareti.gr
www.f-thilasmos.gr
www.semma.gr
www.eutokia.gr
www.hospital-elena.gr/klinikes/thilasmos.html
http://epilegothilasmo.gr
http://iblce.org
http://ibfan.org
MΠΑΛΙΑΜΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΠΕ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ
BScN, MSc, MA
Aν. Προϊσταμένη Τμήματος
Πρόληψης & Προαγωγής της Υγείας
Δ/νση Δημόσιας Υγείας (έδρα)
